W ocenie SN kierowca samochodu ciężarowego, który pobocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonego ładunku, może liczyć na emeryturę na „starych zasadach”. Stanowisko SN jest zatem korzystne dla kierowców, którzy zamierzają ubiegać się o wcześniejszą emeryturę.
W świadectwie pracy szef musi podać różne informacje dotyczące wykonywanej pracy >patrz tabela. Zgodnie z wzorem zamieszczonym w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (DzU nr 60, poz. 282 ze zm.) informacje podane w tabeli wpisuje się w pkt 4 ppkt 8 świadectwa pracy. Zakres informacji o pracy w szczególnych warunkach, które szef ma podać w świadectwie, zależy od tego, czy musiał stosować tzw. resortowe wykazy tych prac. Okres zatrudnienia w szczególnych warunkach pracodawca wykazuje w świadectwie pracy, wpisując rodzaj pracy wymieniony w odpowiednim wykazie, dziale i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm., dalej: rozporządzenie RM). Resortowe powinności Natomiast pracodawcy, którzy stosowali tzw. resortowe wykazy prac w szczególnych warunkach, zamieszczone w zarządzeniach i uchwałach właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub związków spółdzielczych, powołują się na rodzaj pracy wykonywanej w szczególnych warunkach ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia RM. Określają także stanowisko pracy wymienione w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie właściwego zarządzenia resortowego lub uchwały. Te podmioty mogą potwierdzać miesiące i lata szczególnej aktywności również w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach według wzoru będącego załącznikiem do zarządzenia lub uchwały. Gdy u pracodawcy zmienia się nazwa stanowiska, które wymienia zarządzenie lub uchwała, ale rodzaj pracy jest ten sam, w świadectwie podaje się obecną nazwę stanowiska (odpowiadającą tej z resortowego wykazu) oraz poprzednią. W razie przejęcia zakładu lub jego części nowy pracodawca musi wystawić świadectwo pracy. Staje się bowiem z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Nie dotyczy to jednak etatowców, z którymi angaż rozwiązano przed transferem lub którzy w dalszym ciągu pracują u dotychczasowego pracodawcy. Nie tylko papier Świadectwo pracy z informacją o okresach szczególnej aktywności to środek dowodowy. Potwierdza ono wykonywanie pracy w tych warunkach. Przy czym, jak wskazał Sąd Okręgowy w Rzeszowie w uzasadnieniu wyroku z 28 listopada 2013 r. (IV U1002/13), „brak czy niewłaściwe bądź nieprawidłowe wystawienie świadectwa pracy przez pracodawcę nie może pociągać za sobą nadmiernie dotkliwych skutków dla pracownika, zwłaszcza jeżeli stan rzeczywisty możliwy jest do ustalenia w drodze innych dowodów. Wydanie przez pracodawcę jedynie ogólnego świadectwa pracy nie niweczy możliwości ustalenia w drodze postępowania sądowego, przy wykorzystaniu osobowych źródeł dowodu, że pracownik faktycznie wykonywał pracę w warunkach szczególnych". Oznacza to, że okres zatrudnienia w warunkach szczególnych mogą potwierdzić też zeznania świadków. Także Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 24 października 2012 r. (III AUa 605/12) stwierdził, że „wprawdzie wykonywanie pracy w szczególnych warunkach czy szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (...), jednakże oczywistym jest, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 kodeksu postępowania cywilnego. Świadectwo (analogicznie umowy) traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09)". Dlatego w razie wszczęcia postępowania sądowego (art. 473 § 1 toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji ZUS o przyznaniu uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia zarówno wtedy, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy, a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument taki nie może być sporządzony (teza 1 wyroku SA w Katowicach z 14 grudnia 2004 r., III AUa 2474/03). Po 31 grudnia 2008 r. Jeżeli pracy na konkretnym stanowisku nie zakwalifikowano jako tej wykonywanej w szczególnych warunkach lub charakterze w świetle ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (DzU nr 237, poz. 1656 ze zm.), szef musi wykazywać te okresy w świadectwie. Zatrudnienie przed 1 stycznia 2009 r. nadal wpływa bowiem na uprawnienia emerytalne niektórych pracowników, np. na prawo do wcześniejszej emerytury. Pracodawca nie musi natomiast wystawiać dokumentu potwierdzającego okresy prac w szczególnych warunkach lub charakterze wymienionych w tzw. nowych wykazach prac, przebytych po 31 grudnia 2008 r. Dane o takiej aktywności obecnie ewidencjonuje się na indywidualnych kontach ubezpieczonych na podstawie informacji corocznie przekazywanych przez pracodawcę. Chodzi o zgłoszenie danych o aktywności w szczególnych warunkach lub charakterze na formularzu ZUS ZSWA, które pracodawcy muszą podać za wszystkich pracowników, za których mają obowiązek opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Ważne! To pracodawca potwierdza lata pracy w szczególnych warunkach lub charakterze wykonywanej przed 1 stycznia 2009 r. Kiedy odszkodowanie W wyroku z 12 maja 2011 r. (I PK 203/10) SN wskazał, że „(...) wśród koniecznych elementów tego szczególnego dokumentu, jakim jest świadectwo pracy, wymieniono także potrzebne do ustalenia uprawnień z ubezpieczeń społecznych informacje na temat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Obowiązek wystawienia właściwego świadectwa pracy jest zatem elementem treści stosunku pracy i niedopełnienie przez pracodawcę tej powinności rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą względem pracownika. O ile w przypadku będącej skutkiem niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy szkody polegającej na pozostawaniu przez pracownika bez pracy odpowiedzialność odszkodowawcza została szczegółowo unormowana w art. 99 o tyle naprawienia innych niż utrata zarobków wynikłych stąd szkód pracownik powinien dochodzić na gruncie przepisów prawa cywilnego (wyroki SN z: 8 paź- dziernika 1999 r., II UKN 259/99, i 13 października 2004 r., II PK 36/04) (...)". W świetle art. 471 oraz art. 472 ta odpowiedzialność oparta jest na zasadzie winy. Jej przesłankami są: - obiektywna bezprawność działania lub zaniechania dłużnika, polegająca na braku wykonania lub nienależytym wykonaniu zobowiązania, - wina sprawcy oraz - szkoda wierzyciela pozostająca w związku z tym zachowaniem strony. W myśl art. 6 ciężar udowodnienia tych przesłanek spoczywa na poszkodowanym. Autorka jest radcą prawnym Emerytalny przywilej Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r., mających odpowiedni okres pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, działalności twórczej lub artystycznej, pracy kolejowej lub pracy górniczej, przewidziano dodatkową możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na mocy art. 184 ustawy emerytalnej. Dotyczy to osób, które spełniły łącznie następujące warunki: - 1 stycznia 1999 r. miały okres składkowy i nieskładkowy wynoszący dla kobiet co najmniej 20 lat, a dla mężczyzn co najmniej 25 lat, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, działalności twórczej lub artystycznej, zatrudnienia na kolei lub pracy górniczej (patrz: okres wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury z racji wykonywania tych prac dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.), - osiągnęły obniżony wiek emerytalny (przewidziany dla uzyskania wcześniejszej emerytury z racji wykonywania tych prac przez urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.), - nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Od 1 stycznia 2013 r. przyznanie emerytury na mocy art. 184 ustawy emerytalnej nie zależy już od rozwiązania stosunku pracy. Na podstawie jej art. 32 ust. 4 zarówno wiek emerytalny, jak i rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki uprawniające do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Chodzi tu o rozporządzenie RM z 7 lutego 1983 r. Jak wskazuje SN w wyroku z 22 czerwca 2005 r. (I UK 351/04), „określanie dla celów emerytalnych stanowisk pracy jako »pracy wykonywanej w szczególnych warunkach« w rozumieniu wykazów stanowiących załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. nie należy do kompetencji pracodawcy". To ZUS weryfikuje prawidłowość podanych faktów w toku postępowania dowodowego prowadzonego według kodeksu postępowania administracyjnego.
Rekompensata przysługuje osobie, która nie skorzystała z prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Stanowi dodatek do kapitału
Praca to ważny element życia każdego człowieka. Życie zawodowe nierzadko zajmuje większość naszego dnia. Praca i jej charakter mają wpływ na nasze zdrowie. Praca w szczególnych warunkach wymaga od pracownika dużej liczby poświęceń, w tym zgody na ingerowanie w stan zdrowia. Dlatego właśnie osoby wykonujące pracę w warunkach szczególnych mają dodatkowe przywileje. Przyjrzymy się im z bliska. Praca w warunkach szczególnych - definicja Pracą w warunkach szczególnych jest to praca o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Oznacza to, że obydwa elementy muszą występować równocześnie. Są to pracę gdzie występuje czynnik ryzyka związany z siłami natury lub procesami technologicznymi a ponadto występuje duże prawdopodobieństwo, że spowodują one trwałe uszkodzenie zdrowia pomimo zachowania należytych środków profilaktyki medycznej, technicznej i organizacyjnej. Konkretne przykłady zawodów pracy w warunkach szczególnych Praca w warunkach szczególnych to praca między innymi w: górnictwie, energetyce, budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, leśnictwie, rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, służbie zdrowia i opiece społecznej, na statkach żeglugi powietrznej czy w portach morskich. Przywileje płynące z wykonywania pracy w warunkach szczególnych Najważniejszym uprawnieniem w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych jest obniżony wiek emerytalny oraz podwyższenie kwot emerytalno-rentowych. Szczególe uregulowania odnajdziemy w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Obniżony wiek emerytalny Kiedy pracownik może przejść na wcześniejszą emeryturę? Ważny jest okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. W zależności od zajmowanego stanowiska wymagany okres to od 10 do 20 lat. Patrząc na wykaz A, który jest załączony do wyżej wymienionego Rozporządzenia, osoby w warunkach szczególnych muszą przepracować 15 lat. Jak ustala się okres pracy pracownika ? Dokonuje tego zakład pracy na podstawie wystawionych świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach danego pracownika. Prace należało wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wcześniejsze prawo do emerytury nabywa się, jeśli kobieta osiągnęła wiek emerytalny minimum 55 lat a w przypadku mężczyzn 60 lat i mają wymagany okres zatrudnienia (dla zawodów z wykazu A rozporządzenia wynoszący 15 lat). Jeśli byliśmy pracownikami pracującymi w powietrzu lub wykonywaliśmy zawód maszynisty pojazdów trakcyjnych czy ratownika górskiego, wówczas kobieta może przejść na emeryturę w wieku lat 50 a mężczyzna w wieku 55 lat. Jeśli pracowaliśmy w portach morskich lub w przedsiębiorstwach z nimi działających, lub działającymi na ich rzecz, pracując w hutnictwie, na wodzie, pod wodą, przy przetwórstwie lub usuwaniu materiałów azbestowych, kobiety i mężczyźni mogą udać się na wcześniejszą emeryturę w wieku 55 lat. Tutaj także wymagane jest przepracowanie 15 lat w zawodzie Rekompensata za pracę w szczególnych warunkach Rekompensata przysługuje nam jeśli wykonujemy pracę w warunkach szczególnych, w pewnym wymiarze czasu pracy, ale nie posiadamy przywileju przejść na wcześniejszą emeryturę. Warunkiem koniecznym do ubiegania się o świadczenie są świadectwa pracy gdzie mamy wyszczególnioną pracę w warunkach szczególnych lub zaświadczenie z obecnego zakładu pracy. Zdrowie i życie każdego człowieka to wartości bezcenne. Osoby, które poświęcają je na rzecz wykonywanej pracy powinny zostać docenione i wyjątkowo uprzywilejowane.
Panowie a co w przypadku kierowania pojazdami z towarami ADR, chodzi tu o cysterny, jest jakiś przepis pozwalający na wcześniejszą emeryturę, pytam bo kumpel dostał takie zaświadczenie od byłego pracodawcy, jako że pracował w warunkach szczególnych. (Woził klasę 8 w beczkach). _____
Pytanie: Spółka transportowa zatrudnia pracowników na stanowiskach kierowca -mechanik. Kierowcy używają do przewozu cementu na terenie kraju ciągników siodłowych o masie dopuszczającej całkowitej powyżej 3,5 tony, czasami pracują w warsztacie. Czy taką pracę można uznać za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze? Czy kwalifikacji pracy kierowcy dokonuje ZUS czy pracodawca? Czy każdy zatrudniony kierowca wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze? Przeczytaj odpowiedź eksperta i dowiedz się. Odpowiedź: Praca wykonywana przez zatrudnionych w Państwa firmie pracowników na stanowiskach kierowców - mechaników nie są pracami w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. ZUS nie dokonuje kwalifikacji prac wykonywanych przez pracowników dla potrzeb przepisów up. W przypadku prac kierowców do prac o szczególnym charakterze zalicza się wyłącznie: prace maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych) i kierowników pociągów, prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym, prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych oraz prace kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie 30 września 1957 r. ZUS nie dokonuje kwalifikacji prac dla potrzeb stosowania przepisów ustawy up. Prace kierowców nie zostały wymienione wśród prac w szczególnych warunkach. Jak wynika z powyższego okoliczność wykonywania prac kierowcy ciągnika siodłowego o masie powyżej 3,5 tony sama przez się nie świadczy o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Zgodnie z art. 3 ust. 1 up za prace w szczególnych warunkach uważa się prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Prace w szczególnych warunkach zostały określone w załączniku nr 1 do up. Za prace o szczególnym charakterze - zgodnie z art. 3 ust. 3 up - uważa się natomiast prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Prace o szczególnym charakterze zostały określone w załączniku nr 2 do up. Przepisy up nie nakładają na ZUS obowiązku dokonywania kwalifikacji prac wykonywanych przez pracowników dla potrzeb stosowania tych przepisów. Takie kwalifikacji powinien dokonać płatnik składek. Przy kwalifikacji danej pracy do prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze pomocny może okazać się poradnik pt. „Zasady kwalifikacji prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze”, opublikowany na stronie internetowej Tekst opublikowany: 2 grudnia 2011 r.
Proponowane przez rząd zmiany w tym zakresie mają spowodować, że skarga pracownika wnoszona w trybie art. 41 ust. 6 ustawy o emeryturach pomostowych, mająca uzasadnione merytorycznie podstawy, odniesie swój zamierzony skutek (którym jest umieszczenie pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub oszczególnym charakterze) zarówno wtedy, gdy
Zmiana pracodawcy – jak wykazać okresy pracy w warunkach szczególnychDokument Pracownica pracująca u nas w warunkach szczególnych, z dniem 1 kwietnia zostaje przeniesiona na drodze porozumienia pracodawców do innej instytucji. W takiej sytuacji pracodawca nie wystawi więc świadectwa pracy, przekazując dokumentacje do nowego pracodawcy. Jednak pracownica poprosiła o wystawienie jej świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Czy mogę wydać jej świadectwo pracy na obowiązującym druku mimo że nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy? Czy mogę informacje o pracy szczególnej ująć w formie zaświadczenia? Z artykułu dowiesz się Jakie informacje wykazuje się w świadectwie pracy W jaki sposób wykazuje się w świadectwie pracy dane o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych Jak udokumentować okres pracy w warunkach szczególnych, gdy nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy Pozostało jeszcze 80 % treściAby zobaczyć cały artykuł, zaloguj się lub zamów dostęp.
Czy mogę się ubiegać o wcześniejszą emeryturę? Dzień dobry,w okresie lipiec 1976 do lipiec 1991 r. pracowałem w szczególnych warunkach - takie świadectwo pracy posiadam. W latach 1978-1980 zasadnicza służba wojskowa. Od 1993 r. praca jako kierowca w transporcie międzynarodowym na pojazdach powyżej 3,5 tony.
Jestem kadrową w przedsiębiorstwie autobusowym. W lutym 2013 r. jeden z kierowców zamierza zgłosić wniosek o przyznanie emerytury pomostowej i odejść z pracy. Pracuje u nas w szczególnych warunkach nieprzerwanie od 1995 r. Od 1 stycznia 2009 r. jest to praca o szczególnym charakterze, wymieniona w załączniku nr 2 do ustawy pomostowej. W jaki sposób powinniśmy potwierdzić mu okres wykonywania pracy „szczególnej” w latach 1995–2008 oraz po 2008 r.? Czy powinniśmy wyłączyć okresy, w których pracownik faktycznie nie wykonywał wspomnianej pracy, gdyż np. przebywał na zwolnieniu lekarskim? Okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach przypadające przed 2009 r. należy potwierdzić odpowiednimi wpisami w świadectwie pracy. Z kolei praca o szczególnym charakterze świadczona po 2008 r. zostanie uwzględniona przez ZUS na podstawie danych wykazywanych w zgłoszeniach ZUS ZSWA. Szczegóły w kierowców autobusów zostały wymienione w tzw. nowych wykazach jako praca o szczególnym charakterze. Na potwierdzenie wykonywania jej przed 1 stycznia 2009 r. powinni Państwo wystawić pracownikowi zaświadczenie wskazujące okres i wymiar tej pracy, a także zajmowane stanowisko z powołaniem załącznika nr 2 do ustawy pomostowej oraz punktu 8 tego załącznika. Jeśli natomiast przekazali Państwo zgłoszenie na formularzu ZUS ZSWA za lata 2009–2011, to ZUS we własnym zakresie potwierdzi pracę o szczególnym charakterze wykonywaną w tych latach. Również okres wykonywania takiej pracy po 31 grudnia 2011 r. zostanie potwierdzony przez ZUS na podstawie danych zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dostarczeniu przez Państwa wypełnionego formularza ZUS ZSWA w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia przez pracownika wniosku o emeryturę pomostową. Treść jest dostępna bezpłatnie, wystarczy zarejestrować się w serwisie Załóż konto aby otrzymać dostęp do pełnej bazy artykułów oraz wszystkich narzędzi Posiadasz już konto? Zaloguj się. Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź » Składka zdrowotna przedsiębiorców po zmianie przepisów od 2022 r. (PDF) Źródło: Czy ten artykuł był przydatny? Dziękujemy za powiadomienie Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić. UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł. Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL Jak zdobyć Certyfikat: Czytaj artykuły Rozwiązuj testy Zdobądź certyfikat 1/10 Emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia: 1 stycznia 1 marca 1 czerwca 1 września Następne
Stosowne zaświadczenie lekarskie było wydane w dniu 12 stycznia 2009 r., ale znajdujący w sprawie zastosowanie art. 7 pkt. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, który wymaga od pracownika wykonującego w hutnictwie prace w szczególnych warunkach przedstawienia orzeczenia lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac w
. 331 303 165 336 380 284 231 137
zaświadczenie o pracy w szczególnych warunkach kierowca
